Onderzoek effecten zwarte wiek

Een methode om te voorkomen dat vogels slachtoffer worden door aanvaring met een windturbine is de zichtbaarheid van de draaiende rotorbladen te verhogen. Dit heeft te maken met de bewegingsonscherpte. Uit laboratoriumexperimenten van Hodos (2003) bleek dat het optreden van bewegingsonscherpte beperkt kan worden door één van de wieken een andere kleur te geven.
Dit principe is onderzocht door May et al. (2020) op het eiland Smøla in Noorwegen. In dat onderzoek werd nagegaan of het zwart verven van één wiek van een windturbine een reductie van het aantal aanvaringsslachtoffers opleverde. Dit met een positief resultaat; het toepassen van deze maatregel leverde 70% minder vogelslachtoffers op.
(May et al., 2020).

Sinds 2021 wordt in Windpark Eemshaven onderzocht of deze aanpak ook in Nederland effectief is. In Nederland komen namelijk deels andere vogelsoorten voor, is het landschap anders dan in Noorwegen en speelt de vogeltrek op rotorhoogte een belangrijke rol in vogelsterfte bij windturbines. Het onderzoek wordt uitgevoerd bij 14 bestaande windturbines van RWE in Windpark Eemshaven. Na een eerste jaar slachtofferonderzoek (nulmeting) is in september 2022 van zeven windturbines één wiek zwart geverfd. Daarna is de effectmeting gestart, waarin gedurende (minimaal) twee jaar slachtofferonderzoek wordt uitgevoerd onder alle 14 windturbines.

In dit onderzoek bepalen we het verschil in mortaliteit tussen de geverfde turbines en de controleturbines. Dit vergelijken we met het eventuele verschil tussen dezelfde twee groepen windturbines tijdens de nulmeting. Inmiddels hebben we de resultaten van het eerste jaar van de effectmeting geanalyseerd en gerapporteerd. De tussenrapportage is hieronder te downloaden.
Uit de eerste resultaten komt naar voren dat, in tegenstelling tot wat werd gehoopt, geen effect zichtbaar is van de zwarte wiek. Met andere woorden, we zien geen reductie in het aantal vogelslachtoffers onder de turbines met een zwarte wiek. Er is echter sprake van veel variatie tussen de turbines, de verschillende soortgroepen en de jaren, waardoor het lastig is om duidelijke patronen te zien. Mogelijk kunnen we na afloop van het tweede jaar effectmeting (aan het eind van 2024), aan de hand van de grotere dataset die we dan tot onze beschikking hebben, een effect van de zwarte wiek voor specifieke soortgroepen aantonen.

Eind 2023 is het onderzoek uitgebreid met twee extra onderdelen.

1. Door TNO zijn twee WT-Bird systemen geïnstalleerd. Deze systemen registreren met trillingssensoren in de wieken automatisch de aanvaringen van vogels met de wieken. Met deze systemen wordt informatie verzameld over de momenten waarop en omstandigheden waaronder vogels tegen de wieken vliegen.
2. Er is een MAX 3D-vogelradar geplaatst waarmee het vlieggedrag van de vogels rondom de turbines met en zonder een zwarte wiek onderzocht kan worden.

Het onderzoek loopt tot het einde van 2024. Naar verwachting hebben we dan voor de soortgroepen die in de Eemshaven algemeen voorkomen voldoende inzicht in de mate waarin een zwarte wiek wel of niet effectief is om het aantal slachtoffers bij windturbines te verminderen.